طی سالهای اخیر رادارهای روزنه مصنوعی یا همان سار Synthetic Aperture Radar توسعه چشمگیری در دنیا پیدا کرده و به نوعی از رادارها اطلاق می شود كه برای امور نقشه برداری و تصویربرداری از سطح زمین به كار می رود. معمولا این فن‌آوری در هواپیماهای شناسایی با اهداف نظامی و غیرنظامی كاربرد دارد.
امواج رادیویی این رادار در دفعات بالا با سرعتی زیاد به سطح مورد نظر تابیده شده و پس از بازگشت تصویری دو بعدی از سطح مورد نظر را در اختیار كاربران قرار می‌دهد. كاربرد اصلی این فن‌آوری در امور نظامی و تهیه نقشه از مناطق مختلف است به گونه‌ای كه در جدیدترین مدل‌های موجود SAR قابلیت تهیه تصاویری با قدرت تفكیك 10 سانتی متر وجود دارد.
درباره این رادار مثالی وجود دارد كه می‌گوید: "می‌توان با این فن آوری ردپای انسان در كویر را شناسایی كرد".
طی سالهای اخیر از این فن آوری جهت تجهیز هواپیماهای شناسایی، جنگنده و هواپیماهای بدون سرنشین در ارتش آمریکا و برخی دیگر از كشورهای پیشرفته استفاده شده كه به عنوان نمونه هواپیماهای یو-2، اف-15 و پهپادهای RQ-170 می توان اشاره کرد.
از همان زمانی که نیروهای مسلح کشورمان توانستند هواپیمای بدون سرنشین فوق پیشرفته RQ-170 آمریكا كه از این فن آوری پیشرفته استفاده می كند را كنترل و شکار کنند، کارشناسان داخلی و خارجی تاکید می کردند که با توجه به نبوغ و توانمندی های فنی متخصصان کشورمان، بهره‌برداری از این نوع رادار خاص در آینده نزدیك دور از ذهن نخواهد بود.
ویژگی های SAR
SAR های هوایی و فضایی علاوه بر دارا بودن ویژگی های عمومی رادارهای تصویرگر، دارای چند ویژگی منحصر بفرد می باشند :
1. توانایی تصویربرداری از یك سطح با دقت تفكیك از چند متر تا چند كیلومتر.
2. توانایی تهیه تصویری با دقت مطلوب و معین مستقل از ارتفاع تا حدی كه قدرت فرستنده اجازه می دهد.
3. وجود پارامترهای اساسی مختلف مثل قطبش، زاویه تابش، فركانس و غیره برای بهینه سازی سامانه در كاربردهای مشخص.
البته تولید تصویر از سیگنال دریافتی یك سامانه SAR كار پیچیده ای است. به عبارت دیگر در این سامانه ها، بكارگیری آنتن‌های بلند برای ایجاد پرتو باریك كه در RAR مورد نظر است جای خود را به حجم زیادی از پردازش طیفی سیگنال داده است. با استفاده از روش های پردازش سیگنال، آرایه‌های دهانه- تركیبی هوایی یا فضایی می‌توانند با استفاده از آنتن‌های نسبتا ساده و استاندارد به دقت بسیار بالایی در نقشه‌برداری زمین دست یابند.
بطور مثال نحوه تشكیل پرتو در یك سامانه آرایه- تركیبی با طول موج 4 سانتی متر و با حركت رادار و تغییر مكان آنتن، از نقطه نظر هدف روی زمین، آنتن آرایه ای بزرگی به طول 2 كیلومتر تشكیل خواهد شد و چنین آرایه تركیبی(SAR) قادر است در برد متوسط 400 كیلومتر، قدرت تفكیكی به دقت 4 متر در امتداد مسیر پرواز ایجاد نماید و این در حالی است كه در این فاصله قدرت تفكیك مربوطه برای یك آنتن حقیقی (RAR) در حدود 2 كیلومتر است.
بطور كلی رادار دهانه- تركیبی ایجاد تصویری را میسر می سازد كه اندازه سلول تصویری آن در جهت حركت آنتن، مستقل از فاصله رادار از هدف است. این اندازه با دقت تفكیك رادار رابطه مستقیم دارد. بنابراین SAR می‌تواند با استفاده از آنتنی كوچكتر از RAR به دقت تفكیكی به مراتب بیشتر از آن دست یابد. دستیابی به این ویژگی گام بزرگی در بهبود كیفیت و دقت تصاویر هوایی شد.
رادار سار ایرانی هم آمد
در جریان نمایشگاه هوایی کیش که از صبح امروز با حضور وزیر دفاع کشورمان افتتاح شد، اولین نمونه رسمی از یک رادار سار ایرانی به نام "ابصار" به نمایش درآمده است. در توضیحات این رادار خاص تصریح شده است که علاوه بر پرنده های بدون سنشین کشورمان، امکان نصب آن روی انواع جنگنده های ایرانی نیز وجود دارد.
این محصول ساخته شده توسط متخصصان دفاعی کشورمان علاوه بر آنکه قابلیت تصویربرداری نواری از اراضی مختلف با پوشش های دریایی، کشاورزی، کوهستانی و جنگلی را دارد، می تواند از مصنوعات ساخت انسان و حتی اهداف دریایی مانند کشتی و قایق نیز تصویربرداری کند.
یکی از ویژگی های مهمی که در رادار "ابصار" موجود است، قابلیت تصویربرداری دورایستا است که با این اوصاف، پرنده های ایرانی دارای چنین سامانه ای، می توانند در زمین خودی قرار گرفته، اما از منطقه مورد نظر به گونه ای تصویربرداری کنند که تصور شود پرنده بالای سر منطقه مورد نظر قرار داشته است.
با چنین امکانی، بدون آنکه نیاز باشد پرنده های ایرانی وارد خاک یا فضای منطقه مورد نظر شوند، تمامی تحرکات و تجهیزات طرف مقابل مورد بررسی دقیق قرار گرفته و اصطلاحا شماره کفش دشمن نیز قابل شناسایی خواهد بود.
